SABBATH SCHOOL DEPARTMENT
TIMOR-LESTE MISSION
Lisaun 2
Fundasaun Livru Jénesis
*5-11 de Abril 2025
Sábadu Lokraik
Lee ba Estuda Semana Ida-ne’e nian: Isa 4:7,8; Jen 22:1-13; João 3:16; Apok 5:5-10; 1 Kor 15:15-19; Apok 12:1-9
Testu Memória: Loron tuir mai, João haree Jezús mai hakbesik ba nia, no nia dehan, “Haree ba, Maromak-nia Bibi Oan ne’ebé kasu mundu nia sala!. (João 1:29, Bíblia Kadi)
Problema boot ida ho interpretasaun modernu sira kona-ba profésia Bíblia nian, hanesan iha Apokalipse, maka sira la konsege rekoñese fonte rekursu antigu hosi Apokalipse. Hakerek-nain assume katak koñesimentu kona-ba Testamentu antigu no uza konseiptu sira ne’ebé nia audiénsia koñese. Enkuantu buka iha Bíblia tomak ba pasajen sira ne’ebé hanesan ho versíkulu ne’ebé ita-boot estuda iha Apokalipse maka ajuda, iha mós versíkulu xave sira ne’ebé halo fasil liu atu komprende livru ne’e di’ak liu duké sira seluk. Ida-ne’e loos liuliu ba Jénesis, ne’ebé trasa dalan ne’ebé ita-nia mundu tuun ba pekadu sala nian. Kuaze konseiptu xave hotu-hotu ne’ebé temi iha Apokalipse mosu—iha forma ruma—iha kapítulu dahuluk sira Bíblia nian.
Iha semana ida-ne’e, ita sei estuda konseitu boot balu iha Apokalipse nia fuan. Iha barak, nune’e ami sei hili balun atu ilustra pontu importante tebes katak komprende fundasaun antigu sira iha Apokalipse nia kotuk permite estudante atu haree nuansa barak iha versíkulu sira, ida-idak ne’ebé bele fó lisaun importante kona-ba natureza umana, kona-ba Maromak, no konflitu sira ne’ebé akontese iha ita-nia universu no, nune’e, iha ita-nia moris mós.
Iha semana ida-ne’e, ita sei esplora prinsípiu balu ne’ebé maka fó komprendesaun konsistente no konfiável kona-ba profésia
*Estuda lisaun semana ida-ne’e nian hodi prepara ba loron Sábadu, 12 Abril
Domingu
Prinsípiu “Temi ba Dahuluk”
Programa akadémiku barak liu hahú ho klase levantamentu jerál (dala barak ho númeru “101”), kursu ida ne’ebé kobre prinsípiu prinsipál luan sira ne’e sei sai hanesan fundasaun ba aprendizajen. Tuirmai bainhira ita-boot profunda liután iha asuntu ne’e. Nune’e mós, bainhira ita lee Bíblia, ita deskobre lalais katak Maromak mós iha kursu levantamentu jerál iha Jênesis, iha ne’ebé Nia introdús ideia sira ne’ebé sei diskute ho detallu liután iha Bíblia tomak.
Jeralmente, dala uluk konseiptu ka símbolu ida temi iha Bíblia—liuliu se ida-ne’e iha kapítulu dahuluk sira husi Jênesis—ita sei hetan katak ida-ne’e estabelese komprensaun jerál ida kona-ba konseitu ne’e, ne’ebé sei ajuda ita atu komprende oinsá konseitu ne’e uza tuirmai..
Estudante Bíblia balu bolu ida-neʼe nuʼudar “lei kona-ba temi primeiru”, maski ida-neʼe deskreve ho loloos liu nuʼudar prinsípiu (ka padraun) duké lei neʼebé labele troka, no iha exesaun barak ba regra neʼe. Padraun ne’ebé parese mosu, tantu iha estudu jerál Bíblia nian no iha profesia Bíblia nian, maka Maromak fó neineik informasaun ba Ninia oan sira iha tempu, hahú ho konseitu báziku sira no hafoin habelar sira dala barak iha tinan barak nia laran, ka mezmu sékulu sira.
Lee Isaías 40:7, 8; Malaquias 3:6; no Ebreu 13:8 . Prinsípiu saida maka ita-boot bele aprende hosi versíkulu sira-ne’e ne’ebé sei bele ajuda ita-boot nia estudu kona-ba profésia no apropiadu
_________________________
Parte barak hosi mundu modernu ko’alia kona-ba “lia-loos relativu” envezde “lia-loos”, tanba ema hanoin katak “lia-loos” maka buat ida ne’ebé bele muda ho tempu. ka, iha kazu balu, konseitu “lia-loos” ne’e rasik konsidera hanesan deskonfia.
Maibé, bainhira Maromak estabelese lia-loos, Nia la muda Nia hanoin. Bainhira Nia hahú hanorin lia-loos ba Ninia povu, ita bele konta ho faktu katak repete prinsípiu ka tema bíbliku hanesan la muda ninia signifikadu maibé, iha kontráriu, klarifika liután signifikadu ne’e. Tanba ne’e, iha sentidu perfeitu iha estudu profésia nian atu dezenvolve komprensaun di’ak ida kona-ba livru Jénezis nian, iha ne’ebé ita hetan konseitu xave barak ne’ebé esplika ba dala uluk, no depois atu lori komprensaun fundamentál ne’e ho ita bainhira ita esplora parte sira seluk Bíblia nian.
Tanbasá mak importante tebes atu ita la husik ema ka buat naran deʼit atu estraga ita-nia fiar ba Bíblia no lia-loos perfeitu neʼebé Bíblia hanorin? Saida maka maneira sutil sira ne’ebé maka enfrakesimentu ida-ne’e bele akontese?
Segunda
Komprende kona-ba Maromak nia Domin
Parte ida hosi hetan natureza sosiál signifika katak ita-nia persesaun kona-ba universu hetan kontaminasaun hosi ita-nia tendénsia rasik ba egoízmu no arogánsia. ita haree mundu husi ita-nia perspetiva limitadu rasik, la’ós husi perspetiva Maromak ne’ebé hatene buat hotu (klaru). Karik laiha konseitu ida ne’ebé maka hetan estraga liu hosi rasa umana ne’ebé maka sala-na’in duké konseitu “domin”. Kultura populár iha tendénsia atu promove komprensaun ida ne’ebé sentradu iha an rasik kona-ba domin ba asuntu ida-ne’e hodi halo susar ba ita atu komprende oinsá Maromak haree asuntu ida-ne’e.
Komprende domin nia natureza mak xave importante atu komprende Bíblia nia profesia. Tema xave ida iha polémika boot ne’e maka dezentendimentu substansiál kona-ba Maromak nia karakterístika. Ellen G. White, maibé, hakotu nia sumáriu kona-ba Polémika Boot hodi hakerek: “Universu tomak hamoos ona. Pulsu ida armonia no ksolok nian baku liuhosi kriasaun tomak. Husi Nia ne’ebé kria buat hotu, suli moris no naroman no ksolok iha universu tomak ne’ebé laiha limite. Husi átomo ki’ik liu ba mundu boot liu, buat hotu ne’ebé movimenta, ksolok ne’ebé la movimenta no domin ne’ebé la perfeitu maka Maromak .”The Great Controversy, pp 678
Lee Jênesis 22:1-3 Bíblia hatete ona hori uluk kona-ba “domin” iha Jênesis 22:2 . Istória ida-ne’e hanorin saida mai ita kona-ba natureza Maromak nia Domin?
____________________
__________________
Dalaruma, aleinde hetan akontesimentu dahuluk hosi konseitu ida iha Bíblia, di’ak atu hetan mensaun dahuluk hosi konseitu hanesan iha livru ida-idak hosi Bíblia—liuliu iha Evanjellu sira. Iha Mateus 3:17, Markus 1:11, Lukas 3:22 no João 3:16 ita hetan dahuluk kona-ba “domin” iha Evanjellu ida-idak.
Ezemplu, mensajen dahuluk kona-ba “domin” iha João (João 3,16) fó naroman tebes: parese halo alusaun ba istória Izak nian iha altár leten.Abrão nia fiar iha Maromak maka hanesan ne’e katak nia fiar Nia, hili atu fiar katak Maromak bele hamoris nia oan-mane se nia halo sakrifísiu (Ebreu 11:19). Ida-ne’e signifika Maromak-nia domin ba umanidade. Nia hadomi ita to’o pontu ida ne’ebé Nia “fó Nia Oan-Mane mesak” (Haree Jênesis 22:2, 12,16)—no, depois, halo Nia moris hias hosi mate. Nune’e, ita hetan revelasaun ida kona-ba tipu domin nian, domin sakrifísiu nian, ne’ebé Maromak iha ba ita…
Oinsá ita hahú hatudu ba ema seluk tipu domin sakrifísiu nian ne’ebé Maromak iha ba ita? Tanba saida, ba ita barak liu, domin ida-ne’e la nesesariamente fundamentál?
Tersa
Izak nia pergunta: Bibi-Oan iha neʼebé?
Bíblia nia mensajen dahuluk kona-ba seh (ebraiku: bibi-malae ida) mosu iha istória hanesan ho mensaun dahuluk kona-ba domin, Gênesis 22. Bibi-oan, klaru, maka símbolu ida ne’ebé maka frekuente liu iha livru Apokalipse, iha-ne’ebé Jezús hanaran “Bibi-Oan” dala ruanulu resin. Iha Apokalipse nia senáriu ida ne’ebé maka’as liu—João nia vizita ba Maromak nia kadunan iha kapítulu haat no lima—Bibi-Oan iha papél sentrál.
Lee Jénesis 22:7,8, Exodus 12:3-13, no Apokalipse 5:5-10 . Oinsá istória kona-ba Izak nia sakrifísiu besik ajuda ita atu komprende oinsá bibi-malae sira uza iha simbóliku? Oinsá istória ida-ne’e iha relasaun ho saida maka João haree iha Apokalipse 5?
_____________________
_____________________
Mensajen dahuluk kona-ba seh (bibi-oan) iha Bíblia mosu iha forma Isaac nia pergunta: “Bibi-oan iha ne’ebé?” (Jénesis 22:7). Interesante tebes, Bíblia nia parte balu hatán ba pergunta ne’e ho detallu. Livru 38 seluk hosi Antigu Testamentu lori lee-nain tuir dalan ida iha ne’ebé Izak-nia pergunta hetan resposta progresivamente ho detallu ne’ebé aumenta, hosi rituál Páskua nian to’o David nia obra uluk nian no liután. Istória tomak ne’e pontuadu ho profésia sira kona-ba Mesias ne’ebé la sura antesipa resposta ba Izak-nia pergunta. Depois iha Novu Testamentu, pergunta ne’e hetan resposta bainhira Jezús mosu iha isin no raan, serbí iha Ninia povu-nia leet, no ikus mai sakrifika Ninia moris iha krús.
Entretantu, nota mensaun dahuluk kona-ba Bibi-Oan iha João nia Evanjellu, iha João 1:29-34. Ne’e kuaze hanesan João Batista hatán rasik ba Izak nia pergunta, no ambiente ne’e perfeitu. Ema sala-na’in sira arrepende no tama iha bee laran iha batizmu, hodi simboliza ema sala-na’in sira-nia mate no hahú moris foun. Iha kontestu ida-ne’e, Jezús, Maromak nia Bibi-Oan, mosu derepente no, tuir Mateus nia relatu, lalehan nakloke atu fó sai Nia: “Ida-ne’e mak Ha’u-nia Oan doben, iha ne’ebé Ha’u haksolok tebes” (Mat. 3,17). Haree oinsá lian ida, Na’i nia Anju, fó sai mós hosi lalehan solusaun ba Abrão no Izak nia problema (Jénezis 22:11-14)
Bainhira ita tau hamutuk fiu sira hotu, klaru katak Jezús, Maromak nia Bibi-Oan, maka ita-nia Substitutu. Ida-ne’e fó naroman barak ba ita-nia komprensaun kona-ba Bibi-Oan ne’ebé oho iha João nia vizaun..
Tanba saida maka hatene katak Jezús maka ita-nia Substitutu fundamentál tebes ba ita-nia salvasaun? Esperansa saida maka ita-boot sei iha lahó Nia, nu’udar Substitutu ne’ebá, liuliu iha julgamentu?
Kuarta
Hasoru Mate
Karik aspetu kruél liu moris iha mundu ida ne’ebé haketak hosi nia Kriadór maka oinsá mate subar iha moris hotu-hotu nia kotuk, prontu atu baku iha momentu saida de’it. Ida-ne’e maka “sala nia saláriu”, kastigu ne’ebé ita selu tanba ita haketak an hosi Fonte moris nian úniku iha universu: Kriadór. nune’e, nia hala’o papél boot iha profesia Bíblia nian, tantu ninia realidade no, importante liu, ninia solusaun, ne’ebé hetan de’it iha Jezús no Ninia mate no moris-hi’as.
Tantu mensaun dahuluk kona-ba mate iha Bíblia no ninia aparénsia dahuluk fó naroman barak ba tema boot ida-ne’e iha profésia, ajuda ita atu komprende gravidade problema sala nian, no fó mai ita ferramenta importante sira atu komprende Maromak nia solusaun ba problema ne’e.
Lee Jénesis 2:15-17, Jénesis 4:8-15, 1 Korintu 15:15-19 no Apokalipse 1:18 . Saida maka pasajen sira-ne’e—ne’ebé inklui mensaun dahuluk no akontesimentu mate nian—hatete mai ita kona-ba tansá ema mate, oinsá Maromak haree mate, no saida maka Ninia solusaun ba ita-nia problema?
____________________
____________________
Dala barak ita hatete katak “mate maka parte ida de’it hosi moris.” Ne’e bosok ida. Mate maka moris nia kontráriu, destruisaun moris nian; ida-ne’e maka intrusu estranjeiru ida ne’ebé nunka iha intensaun atu halo parte iha ami nia esperiénsia iha ne’e. Maski ita toman ona ho mate, ita-nia fuan nafatin protesta maka’as bainhira hasoru ida-ne’e, hanesan umanidade nafatin iha konxiénsia koletiva katak iha buat ruma ne’ebé la loos ho ida-ne’e. Maski mate neʼe todan tebes, maibé iha ezemplu balu kona-ba mate neʼebé parese trájiku liu fali sira seluk, hanesan labarik ida mate. Iha parte barak liu, ami hein katak inan-aman sira sei mate antes sira nia oan sira, no ami simu ona ida-ne’e hanesan orden normál ba buat sira.
Maibé, mate dahuluk ne’ebé maka hakerek iha Eskritura kontra norma ne’ebé maka hein. Molok Adão ho Eva rasik hetan mate, sira hasoru trajédia mate nian bainhira sira nia oan-mane ne’ebé loos hetan oho hosi nia maun ne’ebé la loos. Ne’e mate ida ne’ebé la justu tebes.
Hanoin kona-ba Jezús, ema loos ida ne’ebé ema la loos sira oho, hanesan Abel. Mate saida maka bele sai injustu liu duké Kristu nia mate? Paralelu saida tan maka bele hetan entre Abel nia mate no Kristu iha krús? Oinsá natureza Abel nia mate nian bele ajuda ita atu komprende tansá Jezús iha “xave sira Hades nian [rate] no mate nian” no saida maka Maromak oferese mai ita iha Nia?
Se laiha solusaun ba problema mate nian, tanbasá mak ita-nia moris ikusmai la iha folin, la iha sentidu, no la iha folin? Faktu ida-ne’e hanorin saida mai ita kona-ba oinsá ita agradese ba saida maka Jezús halo ona ba ita??
Kinta
Samea Dragon
Kestaun kona-ba adorasaun maka asuntu boot ida iha livru Apokalipse. Promotór no apoiante sira hosi sistema adorasaun falsu nian identifika nu’udar “dragon” (Apokalipse 13:2-4), no imajen hanesan samea hosi kerubín sira ne’ebé monu la’ós koinsidénsia. Klaru katak ida-ne’e lori ita fila fali ba Jardim Eden, iha ne’ebé samea ida tama iha paraízu no konvense Adão no Eva atu tuir nia hodi kontra Kriadór..
Kompara testu sira tuirmai, hodi husik Bíblia sai ninia espozitór rasik (atu define nia termu rasik). Saida maka símbolu profétiku ne’ebé komún ba testu sira iha kazu ida-idak, no Bíblia hatete katak ida-neʼe reprezenta saida?
______________________
______________________
_______________________
Iha istória rua iha Bíblia ne’ebé Satanás lori mundu tomak ba dalan sala. Iha Jénesis, iha tempu ne’ebé iha de’it ema nain rua mak moris; no depois iha relatu ne’ebé fó iha Apokalipse 12 no 13, iha ne’e Satanás identifika nu’udar “lohi mundu tomak” (Apokalipse 12:9) no nu’udar posibilita kbiit animál fuik nian husi tasi, nune’e “mundu tomak” hakfodak no tuir nia (Apokalipse 13:2-3). Tema ida ne’ebé hetan iha Bíblia nia profesia maka natureza ne’ebé la muda hosi polémika boot. Maromak nia karakter no Liafuan la muda, nune’e mós Satanás nia ambisaun.
Felizmente, tanba natureza polémika boot nian la muda, no tanba ita iha pontu referénsia ida ne’ebé klaru iha profesia sira Eskritura nian, sarani sira bele haree liuhosi tendénsia sira no hahú rekoñese iha ne’ebé maka lasu espirituál sira. Maromak sei sai nafatin Nia-an rasik, no hanesan mós ho Satanás. Satanás bele uza disfraze rihun ida, maibé tinan rihun sira istória umana nian ne’ebé monu, hamutuk ho senáriu profétiku ne’ebé pinta iha Apokalipse, hatudu katak nia nunka desvia hosi planu jogu nian ne’ebé nia uza iha Eden. Maromak promete ona mai ita matenek no komprensaun (Tiago 1:5), no armadu ho serteza Eskritura nian, ita la presiza monu ba Satanás nia bosok sira. Maski, infelizmente, barak tebes maka monu, no barak tebes—maioria—sei monu.
Konsidera oinsá kultura muda iha tempu. Norma sosiál sira muda; buat sira ne’ebé uluk aseitavel sai la aseitavel, no vise-versa. Tanba kestaun fundamentál sira no atór sira iha polémika boot la muda, saida maka sarani ida tenke konsidera bainhira avalia situasaun kulturál ne’ebé muda? Porezemplu, lia-bosok sira uluk nian ne’ebé Satanás hatete, hanesan ó sei la mate, no ó sei sai hanesan Maromak—iha ne’ebé maka ó bele hetan sira ne’ebé hateten iha ó nia kultura ohin loron?
Sexta
Hanoin liután: Lee Ellen G. White, “The Revelation,” pp. 578-581, in The Acts of the Apostles
“Relijiaun barak iha mundu trata de’it ho ideia sira; Pelu kontráriu, ideia sira ne’ebé hetan iha sarani sira metin klean iha eventu istóriku sira. Bíblia maka istória kona-ba Maromak ne’ebé halo interasaun ho umanidade iha istória tomak, no hodi estuda tinan rihun ba rihun kona-ba interasaun sira-ne’e, ita bele aprende buat barak kona-ba Maromak nia karakter ne’ebé konsistente.”
Maibé, dala ruma, sarani sira lamenta katak sira baruk ona atu rona buat neʼebé hanesan. Dala barak, bainhira ita-nia mensajen profétiku partikulár haklaken iha públiku, ita hanoin katak ita rona ona no katak laiha buat foun ida atu aprende.
Faktu katak ita-nia mensajen la muda no konsistente, maibé, la signifika katak ida-ne’e simples ka la dezafia. Kontráriu tebes: bainhira ita estuda informasaun ne’ebé hato’o mai ita hosi Maromak nia hanoin rohan-laek, ita deskobre lalais katak ita sei nunka to’o iha lisaun ida nia rohan.
Razaun ida ne’ebé Ellen G. White identifika nu’udar razaun atu hakerek livru Apokalipse maka atu hametin igreja sarani iha ninia mensajen istóriku ba tempu tomak. “Traballadór sira ne’ebé joven liu [iha tempu ne’ebá]… sai baruk ona ho lia-loos ne’ebé repete beibeik. Iha sira nia hakarak ba buat foun no atrativu, sira koko atu propoin doutrina foun sira.”. The Acts of Apostle, p. 580. Iha sentidu ida-ne’e, Apokalipse la’ós de’it livru ida kona-ba futuru; ida-ne’e mós livru ida kona-ba pasadu, ne’ebé dezeña atu mantein ita metin iha ita-nia fiar istóriku sira atu nune’e ita labele monu ba dalan sala hosi hakarak atu buka autentisidade
Pergunta ba Diskusaun:
- Eskritura sira nunka falla atu hamosu informasaun foun no komprensaun foun. Oinsá maka ema ida bele halo balansu entre hakarak atu aprende buat foun ruma ho importánsia atu metin nafatin iha lia-loos ne’ebé maka ita simu ona?
- Oinsá maka igreja tenke hatán ba interpretasaun foun sira kona-ba profesia? Maski ita hatene katak sempre iha buat barak atu aprende, oinsá ita bele hatene se naroman foun ne’e importante ka moda de’it, ka sala?
- Iha Funu Mundiál Daruak bainhira mariñeiru ida iha Pasífiku toba atu mate, nia hakilar ba ofisiál médiku, “Ha’u maka oan-kiak ida. Bainhira ha’u mate, sé maka sei hanoin ha’u?” Ofisiál médiku hatán, “Ha’u sei hanoin nafatin ita-boot.” La importa oinsá signifikativu médiku nia liafuan sira, sedu ka tarde nia mós sei mate, no nune’e mós memória hosi mariñeiru orfonatu. Oinsá istória ida-ne’e ajuda ita atu realiza ita-nia moris tomak nia futilidade no laiha sentidu se mate, ikusmai, maka buat hotu nia rohan?
